Abdullah Vassaf Efendi

Abdullah Vassaf Efendi Osmanlı Devleti’nin 70. Şeyhülislâmı olup 1073 (1662/63)’de Akhisar’da doğdu. Akhisarlı Şeyh Mecdeddin Efendi soyundan Mehmed Efendi’nin oğludur. Çocukluğunda iyi bir eğitim aldı. Sonra İstanbul’a geldi. Burada 1123 Şabanının 15’inde (29 Ağustos 1711) Kanlıca yakınında vefat eden meşhur Kara Halil Efendi’nin derslerine devam etti. 1111 (1699/1700) tarihinde sınavla medrese diploması aldı ve hocası Kara Halil Efendi’ye damat oldu. Bu arada birçok medresede müderrislik yaptı ve öğrenci yetiştirdi. 1137’de (1724/25) Selanik kadısı, sonra İstanbul’a gelerek fetva emini, 1144 Ramazanında (Mart 1732) Mısır kadısı oldu. 1147’de (1734) Mekke payesi, 1149 Zilhiccesinde (Nisan 1737) iki defa kaptanıderya olan Kara Mustafa Paşa’nın İran sefaretinde Anadolu payesi ile Şalgamcızade Halil Efendi ile birlikte müzakereye memur oldu.

1154’de (1741/42) Anadolu Kazaskeri olup bir sene sonra azledildi. Beş yıl kadar yine açıkta kaldıktan sonra 1159 Zilhiccesinde (Aralık 1746) Rumeli payesi, 1162 Recebinin ikisinde (18 Haziran 1749) Rumeli kazaskeri oldu. Bu sırada İran elçisi 4 bin asker ile İstanbul’a geldiğinde askerler Kâğıthane’deki çadırlara yerleştirilmiş ve İran elçisine de Eyüp Bahariye yalısında bir ziyafet verilmiş ve Abdullah Vassaf Efendi diğer davetlilerle beraber bu ziyafette bulunmuştur.

Abdullah Vassaf Efendi 1165 Şabanının ikisinde (15 Haziran 1752) ikinci defa Rumeli Kazaskeri oldu. 1168 Rebiyülevvelinin 28’inde (12 Ocak 1755) Sultan III. Osman devrinde Seyyid Murtaza Efendi’nin yerine şeyhülislâm oldu. Bu görevde 5 ay kaldıktan sonra yaşı yüze yaklaştığı ve rahatsızlığı sebebiyle 27 Şaban 1168 (8 Haziran 1755) günü azledildi ve Bursa’ya sürüldü. Fakat bir müddet sonra affedilerek Emirgan’daki yalısında oturma izni verildi. Burada ibadetle meşgul olurken Zilkade 1174’de (Haziran 1761) vefat etti. Cenazesi kayıkla Eyüpsultan’a getirilmiş ve cenaze namazından sonra Siyavuş Paşa Türbesi civarında, kayınpederi Kara Halil Efendi’nin yanına defnedilmiştir.

Vefatına:

Mevti âlem/1174
terkibi tarih olmuştur. Müverrih Hâkim Efendi de
Etti Abdullah Efendi cenneti Adn’i makarr/1174
tarihini düşürmüştür. Şahidesi sütun şeklinde olup tektir. Ayaktaşı yok olmuştur.

Abdullah Vassaf Efendi devrinin ileri gelen âlimlerinden olup şairdi. Ta’lik hatta mahir, fazilet, ahlâk sahibi bir zat idi. Şiirlerinde Vassaf veya Abdi mahlasını kullanırdı. Pek çok eser kaleme almıştır. Vecize şeklindeki bir mısrası şudur:

Bilinmez ârifin fevtinden evvel kadr ü asârı

Abdullah Vassaf Efendi’nin oğlu Mahmud Esad Efendi Osmanlı devletinin 82. şeyhülislâmı olmuştur. Diğer oğlu müderris Yahya Efendi 1160’da (1741/42) vefat edince babasının yanına gömüldü.