Sofu Karaali Camii

Mescid, Zekâi Dede Sokağı üzerinde ve Eski Sofalar Caddesinin tam karşısında olup sol tarafında büyük bir bostan vardır. Zekâi Dede Sokağı yeni açılan Eyüp Edirnekapı Bulvarı tarafından ikiye bölünmüş ve ufak bir kısmı, Kurukavak tarafında kalmıştır. Hadika'da şu bilgi vardır:

"Banisi Çavuş Ali Ağa'dır. Kabri, kardeşi Kasım Çavuş mescidi mezaristanındadır. Zamanla vakfı yok olmuş ve Şeyhülislam Hoca Sa'deddin Efendi Servi Mescidi vakfından vazife göstermiştir. Minberini Arpacı Hayreddin Mescidi İmamı Şeyh Abdullah Efendi koşmuştur ki, bu kitabın yazarı Hafız Hüseyin Efendinin asr-ı ricalindendir. Mescidin mahallesi vardır." Mabet, Sofu Ali Çavuş Mescidi adı ile de anılır. Arazinin meylinden dolayı avluya 9-10 basamakla inilir. Duvarları kargir çatısı ahşaptır. Mihrabı dışa taşmalıdır. Son cemaat yeri tamamen yıkılmış iken 1975'de yeniden yapılmış ve mabet de bu sırada onarılmıştır. 1977'de yeniden yapılmış ve mabet de bu sırada onarılmıştır. 1977 senesi başında ibadete açılmıştır. Son cemaat yerinde bir mihrab ve 9 ahşap sütunun taşıdığı bir revak vardır. Çatısı ahşaptır. Kapısı ortada olmayıp yandadır. Kitabesi yoktur. Pencere ka-pakları bozulmadan günümüze intikal etmiştir. Zincirleri bile üstünde durmaktadır. Topuzlu parmaklıkları da zamanındandır. Minare kaidesi, iki sıra tuğla ve bir sıra kesme taştandır.

Hadika Yazarı, Ali Çavuş'un kabrinin Kasım Çavuş Mescidi'nde olduğunu söylemesine rağmen mabedin mihrabı tarafındaki şahide üzerinde şunlar yazılıdır:

Ebûl-feth Sultan Mehmed/Hân-ı âli Hazretlerinin/ Çevuştanndan Sâhib'ül-hayrât/ Sofu Kara Ali Çavuş / Efendinin ruhi çün/fatiha sene 1200 (1785).

Zamanla kaybolan şahidenin yerine 1785 tarihinde yenisi konmuştur. Yanında bir taş daha vardır. Üzerinde şunlar yazılıdır:

Divân-ı Hümâyun Kalemi ketebesinden Hacı Salih Efendinin eşi Fâtıma Hatun. 1261.

Eski Sofular Caddesi ismini, Camiin banisi olan Sofu Ali Çavuş'un Sofu sıfatından almıştır.

27 L 1189 (20 Aralık 1775) tarihli bir takrirden Sofular Mescidi minaresinin yıldırım düşmesi neticesinde yıkıldığını öğreniyoruz. Bu tarihte mescidin minaresi ile "sair mahallerin ser mimaranı Hassa" tarafından yapılması emredilmiştir.

Kaynak: (Gezi Notu) (Hadika 1/269) (Ayverdi, Fatih Devri 111/498) (T. Öz. İst Ca. 1/123) (Osm. Arş. Evkaf Def. III. No: 25004)