Sokollu Mehmet Paşa

1505’de Bosna’da Sokol’da doğdu. Asıl ismi Bayo’dur. Sonradan Müslüman olan Cemaleddin Sinan Bey’in oğludur. 1519’da devşirme olarak Edirne Sarayı’na alındı. Daha sonra İstanbul’a geldi. Enderunda çeşitli görevlerde bulunduktan sonra kapıcıbaşı oldu. 1546’da saraydan ayrılarak dış hizmete çıktı ve Barbaros Hayreddin Paşa’nın yerine kaptanıderyalığa getirildi. 1550’de Rumeli beylerbeyliğine atandı. 1551’de serdar olarak büyük bir orduyla Avusturya seferine çıktı. 1552’de Macaristan serdarlığına atanan Kara Ahmed Paşa ile birlikte Temeşvar’ı aldı. 1554 sonlarında üçüncü vezirliğe yükseldi. Kanunî’nin oğulları Şehzade Selim ile Şehzade Bayezid arasındaki mücadelede Selim’in tarafında yer aldı ve Konya Ovası’nda Bayezid kuvvetlerinin yenilmesinde önemli rol oynadı. 1561’de ikinci vezirliğe, 1565’te sadrazamlığa getirildi. Mayıs 1566’da yaşlı ve hasta Kanunî’yi Zigetvar seferine çıkardı. Kale kuşatıldı ve Kanunî’nin ölümünden bir gün sonra 8 Eylül’de teslim alındı. Sokollu bir karışıklığa meydan vermemek için padişahın ölümünü gizledi. II. Selim’in Belgrad’a gelip tahta çıkmasını sağladı. Ağustos 1569’da Astrahan seferini başlattı. İran’a yapılacak seferlerde büyük yarar sağlayacağı düşüncesiyle Don ve Volga ırmaklarının bir kanalla birbirine bağlanması düşüncesini ortaya attı. Ama Kırım hanının yardım etmemesi yüzünden bu proje gerçekleşemedi. Zamanında kazanılan zaferlerden biri de 1571’de Kıbrıs’ın fethidir. Bununla birlikte Osmanlı donanması İnebahtı’da yenilgiye uğradı. Ancak Sokollu’nun gayretleriyle kısa sürede yeni bir donanma oluşturuldu.

Aralık 1574’de II. Selim ölünce yerine geçen III. Murad’ın saltanatı zamanında Sokollu eski gücünü yitirmeye başladı. 12 Ekim 1579 tarihinde konağında topladığı bir ikindi divanı sırasında tımarı azaltılan bir Boşnak tarafından hançerlenerek öldürüldü. Öldürülmesinde onu doğrudan görevden almaktan çekinen III. Murad’ın rolü olduğu da söylenir.

Türbesi Eyüp’te Camii Kebir Caddesi üzerinde ve Siyavuş Paşa Türbesi karşısındadır. Kapısı karşısında ise medresesi vardır. Mimar Sinan’ın bu muhteşem eseri 976 (1568) tarihinde yaptırılmıştır. Mehmed Paşa Edirne’de bir hamam, İstanbul’da Kadırga ve Azapkapı’da iki külliye, Bosna Hersek’te işegrad’da Drina Köprüsü başta olmak üzere çeşitli köprüler ve kervansaraylar yaptırmıştır.